Situatieschets

In onze gemeente hebben we een groot buiten gebied met een boeiende flora en fauna. De gemeente Lingewaard maakt onderdeel uit van het rivierengebied. Door de ligging tussen de rivieren de Waal en Nederrijn is een landschappelijke opbouw ontstaan die kenmerkend is voor het rivierengebied; de opeenvolging van de rivier met uiterwaarden buitendijks en de oeverwallen en komgebieden binnendijks. De oeverwallen zijn ruimtelijk vrij sterk verdicht. De uiterwaarden en de komgebieden zijn van oudsher juist relatief open.

Poldergebied in Angeren
Foto: Poldergebied in Angeren

Wet- en regelgeving

We zijn niet verplicht om te verlichten, wel hebben we een zorgplicht. We moeten er voor zorgen dat de verkeersveiligheid niet in gevaar komt. Daarnaast speelt ook in het buitengebied het Landschapsontwikkelingsplan (LOP) een rol. De vier hoofdthema's zijn:

  • Tegengaan dreigende landschappelijke tweedeling; 
  • Versterken landschappelijke hoofdstructuur;
  • Versterking historische identiteit;
  • Versterking van netwerken.

Licht en veiligheid

Voor veel mensen is licht veiligheid. Als een weg verlicht is, maar er is niemand in de buurt of mensen hebben er geen zicht op, dan geeft het licht schijnveiligheid.

Donkere weg met groene verlichting
Foto: Stuitbos in Huissen. Geen sociale controle, licht geeft geen veiligheid

Wennen aan het donker

In het buitengebied zie je individuele lichtpunten soms al in de verte. Dat is niet altijd nodig en kan storend zijn, maar ook een verblindend effect hebben of zelfs de verkeersveiligheid in gevaar brengen. Ons oog went direct aan licht, maar heeft even tijd nodig om in het donker te kunnen kijken. Als we naar bed gaan en het licht aan doen, zien we even niks. Maar worden we in de nacht wakker, dan zien we alles prima.
Zien we licht in de verte, dan trekt ons oog naar het licht toe. We zien niet meer wat ervoor of erachter is. We komen in een donker gat. 
Op onderstaande foto kun je goed zien dat het licht van de lantaarnpaal ervoor zorgt dat we ervoor en erachter niks kunnen zien. 

Foto: Baalsepad in Haalderen. Ons oog trekt er naar toe maar we zien ervoor en erna niks.

Licht en donker van bovenaf gezien

Een aantal jaren gelden is van de provincie Gelderland een hemelhelderheidskaart gemaakt aan de hand van de hoeveelheid zichtbare sterren. Zo is te zien hoe donker/licht de provincie is. 

Het licht van omliggende steden straalt steeds meer op onze gemeente neer. Tijdens een onbewolkte avond zijn er weinig sterren zichtbaar. Samen met de provincie is een aantal jaren geleden gekeken naar hoe we de Veluwe niet lichter, maar juist donkerder konden maken. Er is ook bekeken hoe we omgaan met geluid. Dit project heet ‘Veluwe Donker en Stil’. Het startpunt ervan is de hemelhelderheidskaart geweest.

André Kuipers heeft een paar jaar geleden vanuit de ruimte ook foto’s van Nederland gemaakt in de nachtelijke uren. 

Alternatieven

In plaats van openbare verlichting zijn er ook andere manieren om het verloop van de weg aan te geven. Zoals kattenogen (glazen bollen waar het licht van een koplamp in reflecteert), lampjes in de as van de weg, schrikhekken (rood/wit gestreepte hekken), of reflecterende bordjes. Daarmee wordt de verkeersveiligheid en/of het comfort van de weggebruiker vergroot.

Waaldijk in Gendt met reflecterende belijning. Hierdoor kan je het verloop van de weg goed zien.

Zo doen we het voortaan

  • Wij willen het donkere landschap blijven beschermen en verstoring voor planten en dieren, lichtvervuiling en onnodig energieverbruik voorkomen. 
  • Er komt in ieder geval niet meer verlichting in het buitengebied dan er in 2020 staat. 
  • Op die locaties waar nu wel verlichting staat, terwijl het er niet voor de verkeersveiligheid staat, gaan wij samen met bewoners/gebruikers per situatie bekijken of de bestaande verlichting weg kan en/of dat er alternatieven geschikt zijn. Markering of reflectoren kunnen vaak een goede (of zelfs betere) bijdragen leveren aan de verkeersveiligheid.
  • Waar nu geen verlichting staat, komt in principe geen verlichting.